Ngày 26/6/2025, Quốc hội đã thông qua Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân năm 2025, đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện hành lang pháp lý bảo vệ quyền riêng tư của người dân, doanh nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh dữ liệu cá nhân ngày càng trở nên quan trọng và đang phải đối mặt với nhiều rủi ro bị đánh cắp, xâm phạm trên môi trường số.
Theo quy định tại Điều 8 của Luật, tổ chức, cá nhân vi phạm các quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân có thể bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo tính chất, mức độ và hậu quả của hành vi. Trường hợp gây thiệt hại, người vi phạm còn phải bồi thường theo quy định pháp luật. Theo đó, Luật quy định mức phạt hành chính với hành vi mua, bán dữ liệu cá nhân có thể lên tới 10 lần khoản thu có được từ hành vi vi phạm.
- Cấm mua bán dữ liệu cá nhân
Luật cũng quy định cấm mua, bán dữ liệu cá nhân dưới mọi hình thức. Điều 7 của Luật nghiêm cấm hành vi sử dụng dữ liệu cá nhân của người khác để thực hiện hành vi trái pháp luật; cho người khác sử dụng dữ liệu cá nhân của mình; chiếm đoạt, cố ý làm lộ hoặc làm mất dữ liệu cá nhân; xử lý dữ liệu với mục đích chống lại Nhà nước, xâm phạm quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự xã hội, hoặc cản trở việc bảo vệ dữ liệu cá nhân.
Theo Thường vụ Quốc hội, việc cấm triệt để hành vi mua bán dữ liệu cá nhân là cần thiết để ngăn chặn tình trạng rao bán thông tin cá nhân tràn lan trên mạng, hoặc việc nhân viên tổ chức lợi dụng dữ liệu để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Dữ liệu cá nhân gắn với quyền riêng tư, nhân thân và không thể coi là hàng hóa để trao đổi mua bán. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy hầu hết quốc gia, như Mỹ, Thái Lan, Singapore hay Malaysia, không công nhận dữ liệu cá nhân là tài sản mà chỉ thừa nhận quyền kiểm soát của mỗi người với dữ liệu của chính mình.
Tại Việt Nam, tình trạng dữ liệu cá nhân bị thu thập và rao bán như hàng hóa đã diễn ra phổ biến trong khi hành lang pháp lý còn thiếu. Nhiều trường hợp chưa có cơ chế kiểm soát việc đồng ý sử dụng, mục đích xử lý, hoặc bảo vệ đầy đủ quyền của người dùng. Vì vậy, Luật mới khẳng định rõ dữ liệu cá nhân không phải là tài sản và việc mua bán là hành vi bị cấm.
- Mạng xã hội không được yêu cầu người dùng cung cấp ảnh giấy tờ tùy thân
Luật quy định nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân đối với các nền tảng mạng xã hội, dịch vụ truyền thông trực tuyến tại Điều 29. Các nền tảng không được thu thập trái phép dữ liệu cá nhân và ngoài phạm vi theo thỏa thuận với khách hàng; không được yêu cầu cung cấp hình ảnh, video chứa nội dung đầy đủ hoặc một phần giấy tờ tùy thân làm yếu tố xác thực tài khoản; không nghe lén, nghe trộm hoặc ghi âm cuộc gọi và đọc tin nhắn văn bản khi không có sự đồng ý của người dùng.
Đồng thời, các nền tảng phải công khai chính sách bảo mật, minh bạch trong việc thu thập và sử dụng dữ liệu, cung cấp cơ chế để người dùng truy cập, chỉnh sửa, xóa thông tin và thiết lập quyền riêng tư. Trong trường hợp chuyển dữ liệu cá nhân công dân Việt Nam ra nước ngoài, các nền tảng phải có biện pháp bảo vệ phù hợp./.
